Özet


Osmanlı Devleti’nde Kadıaskerlik Kurumu

Osmanlı tarihinde kadıaskerlik kurumunun ne zaman oluşturulduğuna dair birkaç görüş vardır. Bunlardan en çok itibar edileni, I. Murad (Hüdavendigar) zamanında 1362 yılında kurulduğu ve ilk olarak vaktiyle Bursa kadısı olan Çandarlı Kara Halil’in atandığıdır. Kadıaskerliğin oluşturulma nedeni, savaşlarda şer’i meseleleri halletmek ve ordu ile ilgili sorunlara çözüm getirmek için padişahın yanında bir askerî kadının olması gerekliliğidir. Kadıasker sayısı 1480 tarihine kadar bir taneyken, bu tarihten itibaren sınırların genişlemesi ve sorunların çoğalması sebebiyle ikiye çıkarıldı ve Anadolu ve Rumeli Kadıaskerliği şeklinde tayin edildi. Bir kimsenin kadıasker olabilmesi için mevleviyet denilen beş yüz akçelik kadılıklardan birine gelmesi kanundu. XVI. asrın ikinci yarısına kadar Kadıasker olabilmek için bundan başka belirli bir şart yoktu. Ancak bu tarihten sonra Anadolu Kadıaskerliğine İstanbul kadılarının, Rumeli kadıaskerliğine de Anadolu kadıaskeri sıfatını almış olanların getirilmesi yasalaştırıldı. Fatih Kanunnamesi’nde görevleri ayrıntılı bir şekilde gösterilmiştir. Buna göre, ordu içindeki şer’i ve hukukî işleri halletmek ilk görevleridir. Bunun dışında ilmiye teşkilatı içerisinde kadıların atama, azil ve yer değiştirme işlemlerini buyurma görevleri de vardır. Kadıaskerlerin Divan-ı Hümâyun’un aslî üyesi olmaları hasebiyle, Divan’da da önemli görevleri vardır. Kadıaskerlerin ilmiye teşkilatındaki zirvedeki yerini kaybetmesi, XVI. asrın ikinci yarısına rastlar. Devletin siyasi bakış açısının değişmesine ve dinin devlet içerisinde öneminin artmasına paralel olarak, ilmiye teşkilatında da bu tip gelişmeler görülmüştür.



Anahtar Kelimeler

Kadıasker, Osmanlı Devleti, Osmanlı Devleti Fetihleri, Osmanlı Ordu Teşkilatı, Fetihler


Kaynakça